Αριστερή πολιτική και αριστερά αποτελέσματα

(δημοσιεύτηκε 29.12.2015 στο Npress.gr εδώ)

Όταν κάποιος μιλάει για αριστερή κοινωνική πολιτική είναι πιθανότερο να αναφερθεί στο «σκανδιναβικό μοντέλο» παρά στη Λατινική Αμερική. Μπορεί ευλόγως να μας συγκινεί η κοινωνική και πολιτική ανάδυση χωρών και λαών που για χρόνια ήταν παγιδευμένοι στον ιστορικό χωροχρόνο μεταξύ ισπανικής φεουδαρχίας και αμερικανικού ΝIMBY. Η εγγύς σε εμάς πραγματικότητα όμως είναι μια Ευρώπη που ακόμα και σήμερα κινείται στη βάση πολιτικών κοινωνικής προστασίας∙ διαβρωμένων από την λιτότητα, αλλά αναμφισβήτητα υπαρκτών.

Όσο και αν οι δημοσιονομικές πιέσεις λειτουργούν ως μοχλός οικονομικού και κοινωνικού engineering προς την κατεύθυνση μιας αμερικανικού τύπου απορρύθμισης, η πολιτική ταυτότητα της Ευρώπης δύσκολα θα απαγκιστρωθεί πλήρως από την μεταπολεμική αριστερή πολιτική και κοινωνική παράδοσή της. Η σκανδιναβική σοσιαλδημοκρατία, η ιδιάζουσα θρησκευτική και ταυτόχρονα ριζοσπαστική πολιτική παράδοση του ευρωπαϊκού νότου και της Γαλλίας, αλλά και η ίδια η μεταπολεμική Γερμανία που ακόμα και σήμερα επενδύει τεράστια ποσά στην κοινωνική πολιτική «εγγυώνται» για αυτό.

Όλο και περισσότερο βέβαια, η κοινωνική πολιτική θα δεσμεύεται από δημοσιονομικούς καταναγκασμούς. Και σε αυτό το πλαίσιο οι κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις της αριστεράς κινδυνεύουν να εγκλωβιστούν ανάμεσα σε μάχες ιδεολογικού χαρακτήρα και σε μάχες κονδυλίων και προϋπολογισμών, αν δεν απαντήσουν έγκαιρα στο εξής δίλημμα: αριστερή πολιτική ή αριστερά αποτελέσματα;

Τί είναι όμως αριστερά αποτελέσματα και πώς επιτυγχάνονται; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν είναι ανεξάρτητη από την σχέση της αριστεράς με τις κατεστημένες οικονομικές κοινωνικές σχέσεις, με το αν θα συντηρήσει την επαναστατική της παράδοση και ταυτότητα ή θα κινηθεί εντός των δεδομένων του υπάρχοντος οικονομικού συστήματος, υπό το φως μιας εμπειρίας που κατέδειξε ότι τα όρια βολονταριστικών πολιτικών είναι περιορισμένα. Φυσικά, δεν θα υποδείξουμε την προγραμματική συγκρότηση της επαναστατικής αριστεράς. Μια εναλλακτική προσέγγιση, όμως, θα έπρεπε να απαντήσει σε μια σειρά από ερωτήματα.

Άραγε, η Αριστερά ενδιαφέρεται για την αναδιανομή του πλούτου όπως και όσο τον βρίσκει σε μια δεδομένη στιγμή ή ενδιαφέρεται και για την διευκόλυνση της παραγωγής του; Πότε είναι θεμιτή μια ιδιωτική επένδυση; Η ευημερία των χαμηλών ή μεσαίων στρωμάτων επιτυγχάνεται μέσω της μείωσης του οικονομικού επιπέδου των ανωτέρω τάξεων ή είναι δυνατόν να αυξάνεται σημαντικά ακόμα και αν η μεταξύ τους «ψαλίδα» ανοίγει περισσότερο; Κοινωνική πολιτική είναι μόνο η «δημόσια και δωρεάν για όλους» παροχή υπηρεσιών ή μπορεί να ζητείται κλιμακούμενο οικονομικό αντάλλαγμα χρήσης της και με ποιους όρους; Μπορεί να αντικατασταθεί η απευθείας παροχή κοινωνικών υπηρεσιών από την καταβολή χρηματικού ποσού ή ισοδύναμων μέσων πληρωμής, εφόσον είναι οικονομικά πιο αποτελεσματικό;

Όπως οι αριστερές πολιτικές, έτσι και τα αριστερά αποτελέσματα στην κοινωνική πολιτική δεν θα είναι ποτέ αυτόματες συνέπειες της οικονομικής πολιτικής. Μόνο δυνάμεις με πολιτική βούληση και συνείδηση, αντίληψη, όραμα και ικανότητα τεχνοκρατικού σχεδιασμού μπορούν να τα κάνουν πραγματικότητα. Δηλαδή, μόνο αριστερές δυνάμεις.